شناسایی و تحلیل همدید امواج گرمایی فرین غرب ایران

امواج گرمایی به عنوان یک مخاطره اقلیمی در سال های اخیر رخداد بیشتری داشته اند که این امر از تظاهرات تغییرات آب و هوایی کره زمین به شمار می رود. در این پژوهش به منظور بررسی آماری و همدید امواج گرمایی فرین غرب ایران از داده-های دمای حداکثر روزانه ایستگاه های همدید استان های لرستان، کردستان، کرمانشاه و همدان در دوره آماری بلند مدت (1961-2010) استفاده شد. برای شناسایی و تحلیل دماهای فرین منطقه غرب از شاخص «انحراف نرمال شده دما» یا ntd، استفاده گردید. بر مبنای انحراف نرمال شده دما اگر عدد شاخص از رقم 2+ فراتر رفته و حداقل دو روز تداوم داشته باشد، موج گرم فرین رخ داده است. بر این اساس 14 موج گرمایی فرین در منطقه غرب ایران مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که وقوع امواج گرمایی فرین در غرب کشور روند کاهشی معنی داری داشته است. نتایج تحلیل همدید نیز نشان داد که الگوی غالب به وجود آورنده امواج گرمایی فرین در سطح زمین کم فشارهای حرارتی گنگ و عربستان و در تراز 500 هکتوپاسکال الگوی پرارتفاع هستند.   abstract: heat waves as climatic hazards have occurred more frequently in the recent years, and they are assumed to be among the earth climate changes manifestations. in this research, the daily maximum temperature synoptic data collected the stations of provinces lorestan, kordestan, kermanshah and hamedan during a long term statistical period (1961-2010) have been used, in order to study the phenomenon synoptically and western statistically in iran. the normalized thermal deviation (ntd) index was applied to recognize and analyze the extremely heat waves of the region. ntds over +2 with at least two days duration are considered as hot wave; accordingly, 14 maximum hot waves were distinguished in west of the country. the results of the study revealed that the extremely heat wave cases have reduced significantly in the western iran. the synoptic analysis of the results showed those low-pressure thermal contours of 850 pressure level in saudi arabia and ganges valley, and high-altitude subtropical contours of 500 pressure level involve in occurrence of this climatic hazard.   keywords : heat wave, normalized temperature deviation (ntd) index, synoptic analysis, western iran.